اين روزها كه بازار نمايشگاه كتاب داغ است و احتمالا شما هم قصد خريد كتاب از نمايشگاه را داريد فرصت خوبي است تا بيشتر به پاسخ اين سؤال فكر كنيد كه چطور كتاب مناسب را از انواع نامناسب آن براي تربيت بچه‌ها تشخيص بدهيد و چه ملاك‌هايي را بايد براي خريد كتاب درنظر بگيريد؟
- بيماري بدون درد
چه زيبا گفت قيصر امين‌پور كه «آدم‌ها مثل كتابند. بعضي آدم‌ها ترجمه شده‌اند و بعضي آدم‌ها تجديد چاپ مي‌شوند. بعضي فتوكپي آدم‌هاي ديگرند و بعضي از آدم‌ها را بايد چندبار بخوانيم تا بفهميم. بعضي آدم‌ها را هم بايد نخوانده دور انداخت». به‌نظرتان چه كتابي را بايد نخوانده دور انداخت؟ كتاب‌هاي نادرست، مثل بيماري‌هاي بي‌درد هستند كه آسيب‌ها و عوارض آنها ديرتر شناخته مي‌شود. از آنجا كه بخش مهمي از كتاب‌ها ارزشمند و مفيدند، يك باور و تفكر در خانواده‌ها شكل گرفته كه كتابخواني را به‌طور كل خوب مي‌داند و هميشه والدين از ديدن فرزند كتابخوان خوشحال مي‌شوند، فارغ از اينكه چه كتابي در دست فرزند آنهاست. اين دسته‌بندي از آنجا جدي مي‌شود كه اثر كتاب‌ها بر بچه‌ها در درازمدت بر رفتارشان مشخص مي‌شود و شما مجبوريد تبعات آن‌را اصلاح كنيد. كاري كه پدرها و مادرها در برابر كتاب‌ها بايد انجام دهند، در مرحله اول تحقيق و اطلاع از محتواي كتاب‌ها براي خريد است و در قدم دوم دوستي با فرزندانشان براي شنيدن نظر و برداشت آنها از محتواي كتاب، سؤالات و فكرهايي است كه در بچه‌ها ايجاد مي‌شود.
- كتاب خوب بخريد
1- فهرست‌شناس باشيد
كتابي كه در فهرست آن انواع و اقسام موضوعات در حوزه‌هاي مختلف آمده باشد، به‌احتمال خيلي زياد يك محتواي سطحي دارد و به‌خاطر اينكه جاذبه علمي ندارد، هم وقت فرزندتان را مي‌گيرد و هم او را از كتابخواني دلزده مي‌كند.
2- كتاب‌هايي كه زرد هستند
كتاب‌هاي زردي كه فقط آمار فروش براي منتشركننده مهم است نه محتوا، ممكن است براي جذب فرزندتان هم، نام و شعار خاصي داشته باشند. نشانه شعارهاي زرد و دروغ، پيام‌هايي است كه به فكر «يك شبه به هدف رسيدن» دامن مي‌زنند؛ مثلا مي‌گويند افزايش تمركز در 10ساعت، پولدار شدن در يك‌ماه و...
3- از ناشرهاي تخصصي كمك بگيريد
اگر وقت يا تخصص كتاب‌شناسي نداريد مي‌توانيد به انتشاراتي‌هاي معروف و معتبر مراجعه كنيد.
4- آدرس كتاب‌هاي خوب را بپرسيد
قبل از خريد مي‌توانيد به كتاب‌هاي پيشنهادي معلمان فرزندتان، افراد معتبر و... دقت كنيد و يك فهرست خريد داشته باشيد تا در فروشگاه‌هاي كتاب، اسير تبليغات بي‌محتوا نشويد؛ مثلا در بعضي موضوعات فرهنگي، اجتماعي و سياسي، اغلب رهبرمان، حضرت آيت‌الله خامنه‌اي پيشنهادهايي براي خريد كتاب به خانواده‌ها مي‌دهند.
- كتاب‌هاي غلط با تربيت شما چه مي‌كند؟
شبهه‌افكن‌ها
كتاب‌ها مي‌توانند اطلاعات ساده‌اي به بچه‌ها بدهند، به‌طوري كه ذهن‌شان براي فكر كردن تحريك نشود يا برعكس، قدرت تحليل و تفكر را در بچه‌ها رشد بدهند. بعضي كتاب‌ها هم با ايجاد يك سؤال كه ريشه اشتباه دارد ممكن است شبهه‌هاي بزرگ ايجاد كنند. شبهه‌ها، باورهاي اشتباهي هستند كه در ظاهر و كلمات خوب بيان مي‌شوند و به‌نحوي بيان مي‌شوند كه درست و حق، به‌نظر مي‌رسند.
تخيلي‌ها
كتاب‌هاي داستاني با قلم قدرتمند خود مي‌توانند جريان نرمي را براي نوجوان‌ها بسازند كه در آن واقعيات جاي خودشان را به تخيل‌ها بدهند. خواندن يك‌بار اين كتاب‌ها نقش ماندگاري ندارد اما علاقه به‌خصوص دخترها به رمان‌ها خيلي زود جدي و ماندگار مي‌شود. درونمايه عاشقانه و افراطي بسياري از رمان‌هاي 2دهه اخير در رؤيا‌پردازي و توقعات سطح بالاي دختران در ازدواج اثر منفي گذاشته و ارزيابي نادرستي از زندگي و افراد به بچه‌ها مي‌دهد. زندگي در رؤيا، هوش تخيلي را بالا مي‌برد اما هوش هيجاني را كه در عمل تمرين مي‌خواهد و قدرت سازگاري مي‌دهد در اين فرزندان كم مي‌كند.
سطحي‌ها
ذهن و فطرتي كه دنبال اطلاعات و جواب است، تشنه دانستن است. اين فرصت طلايي اگر به‌دست كتاب‌هاي سطح پايين بيفتد، عطش بچه‌ها را با آگاهي‌هاي سطحي و غيرعلمي سيراب مي‌كند.
فرض كنيد يك كتاب با قلم خيلي خوب، نهايت خوبي يك انسان را فقط در حد يك شهروند فعال و انسان‌دوست معرفي كند يا مثلا براي مهارت كنترل خشم فقط به بيان راهكارهاي سطحي بپردازد. اينجا اتفاق مهم و ناپيدايي افتاده است. رضايت دادن فرزندتان به خوب بودن يا كنترل ساده خشم، او را از مسائل مهم مثل بنده بودن يا به‌طور علمي كنترلگر بودن دور مي‌كند در حالي فكر مي‌كند به نتيجه رسيده است.
- قد كشيدن با كتاب
نمي‌شود دست بچه‌ها را گرفت و آنها را با همه دنيا آشنا كرد. نمي‌شود به بچه‌ها اجازه داد وقت كم عمرشان را صرف همه تجربه‌ها كنند تا با آزمون و خطا راهشان را پيدا كنند. نمي‌شود به‌عنوان پدر و مادر ادعا كرد همه‌‌چيز را بلديم تا به تنهايي راهنماي فرزندمان باشيم اما مي‌شود راه دوستي با كتاب‌هاي خوب و قوي و درست را براي بچه‌ها ايجاد كنيم تا خاطرمان از خيلي نابلدي‌ها راحت شود. عادت به كتابخواني بچه‌ها را صبور و اهل تفكر كرده و اين صفت‌ها پاي خيلي خوبي‌هاي ديگر را هم به شخصيت بچه‌ها باز مي‌كند. كتابخواني خاصيت مصونيت‌دهي هم دارد؛ يعني كتاب‌ها قدرت دارند تا رفتارهاي تكانشي، مثل عجول بودن و پرخاشگري را در بچه‌ها كم كنند. براي آموزش فرهنگ كتابخواني از خودتان شروع كنيد تا فرزندتان هم زود به شما ملحق شود. اگر هم قصد داريد براي فرزندتان كتاب هديه بخريد به سن، جنسيت، علاقه و ميزان لغاتي كه بلد است توجه كنيد تا هديه‌تان را دوست داشته باشد. در ادامه به توصيه‌هاي رهبرعزيزمان به كتاب خوب دقت كنيد و براي خانه‌تان تصميم‌هاي جديدي بگيريد؛«همه افراد خانه ما، وقتي مي‌خواهند بخوابند حتما يك كتاب كنار دستشان است. من فكر مي‌كنم كه همه خانواده‌هاي ايراني بايد اينگونه باشند. توقع من، اين است. بايد پدرها و مادرها، بچه‌ها را از اوّل با كتاب محشور و مأنوس كنند. حتي بچه‌هاي كوچك بايد با كتاب اُنس پيدا كنند. بايد خريدِ كتاب، يكي از مخارج اصلي خانواده محسوب شود. مردم بايد بيش از خريدن بعضي از وسايل تزئيناتي و تجملاتي، مثل اين لوسترها، ميزهاي گوناگون، مبل‌هاي مختلف و پرده و...، به كتاب اهميت بدهند. اول كتاب را مثل نان و خوراكي و وسايل معيشتي لازم بخرند، بعد كه كتاب‌ها تأمين شد به زوايد بپردازند. خلاصه، بايد با كتاب انس پيدا كنند.»
نظر شما